Kan şekeri dengesizlikleri, özellikle diyabet hastalarında sık görülen, acil müdahale gerektirebilen ciddi durumlardır. Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) ve hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) durumlarında yapılan yanlış müdahaleler, kişinin sağlığını tehlikeye atabilir. Bu yazıda, bu iki durumda yapılan yaygın yanlışlar, olası sonuçları ve doğru ilk yardım yöntemleri ele alınmıştır.
Kan Şekeri Düşüklüğü (Hipoglisemi)
Belirtiler
- Aniden başlayan halsizlik, titreme.
- Aşırı terleme.
- Bulanık görme, baş dönmesi.
- Şuur bulanıklığı, ani sinirlilik veya depresif ruh hali.
- Bilinç kaybı (şiddetli vakalarda).
Yanlış Uygulamalar
- Kişiye Katı Yiyecek Vermeye Çalışmak
- Yanlış: Kişiye katı yiyecekler (örneğin çikolata, ekmek) vermek.
- Sonuçları:
- Bilinçsizse boğulma riski yaratabilir.
- Doğru Uygulama:
- Kişi bilinci yerindeyse sıvı formda hızlı emilen şeker (örneğin, meyve suyu) verilmelidir.
- Bilinçsiz Kişiye Ağızdan Şeker Vermek
- Yanlış: Şekerli su veya küp şekerleri kişinin ağzına koymak.
- Sonuçları:
- Boğulmaya yol açabilir.
- Doğru Uygulama:
- Kişi bilinci kapalıysa ağızdan hiçbir şey verilmemeli, acil yardım çağırılmalıdır.
- Durumu Hafife Almak ve Müdahaleyi Geciktirmek
- Yanlış: Hipoglisemi belirtilerini yorgunluk veya stresle karıştırarak müdahalede bulunmamak.
- Sonuçları:
- Bilinç kaybı ve kalıcı beyin hasarına yol açabilir.
- Doğru Uygulama:
- Belirtiler fark edildiği anda müdahale edilmelidir.
Doğru İlk Yardım
- Kişi Bilinçliyse:
- Şekerli meyve suyu veya 2-3 adet kesme şeker verilebilir.
- Kişi dinlenmeye alınarak 15 dakika gözlemlenir.
- Durum düzelmezse 112 Acil Servis aranmalıdır.
- Kişi Bilinçsizse:
- Kişiyi yan yatırarak solunum yolunu açık tutun.
- Ağızdan hiçbir şey vermeyin.
- Derhal tıbbi yardım çağırın.
Kan Şekeri Yüksekliği (Hiperglisemi)
Belirtiler
- Ağız kuruluğu, yoğun susama.
- Sık idrara çıkma.
- Derin ve hızlı nefes alma.
- Ciltte kuruluk ve kızarıklık.
- Şekerli nefes kokusu.
- Bilinç bulanıklığı veya koma (şiddetli vakalarda).
Yanlış Uygulamalar
- Kişiye Fazladan Su Vermek
- Yanlış: Kişiye kontrolsüz bir şekilde bol su içirmek.
- Sonuçları:
- Şeker dengesi bozulabilir ve durum kötüleşebilir.
- Doğru Uygulama:
- Susuzluğunu gidermek için kontrollü şekilde su verilmelidir.
- İnsülin Yapmaya Çalışmak
- Yanlış: Kişiye insülin enjekte etmek.
- Sonuçları:
- Doğru doz bilinmiyorsa hipoglisemiye neden olabilir.
- Doğru Uygulama:
- İnsülin sadece sağlık profesyonelleri tarafından uygulanmalıdır.
- Durumu Kendi Haline Bırakmak
- Yanlış: Kişinin kendi kendine iyileşmesini beklemek.
- Sonuçları:
- Diyabetik ketoasidoz veya koma gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
- Doğru Uygulama:
- Belirtiler fark edildiği anda profesyonel yardım çağırılmalıdır.
Doğru İlk Yardım
- Kişi Bilinçliyse:
- Kişi rahat bir pozisyonda dinlendirilir.
- Sıvı kaybını önlemek için kontrollü şekilde su verilir.
- Kişinin durumu takip edilir ve düzelmezse 112 Acil Servis çağrılır.
- Kişi Bilinçsizse:
- Kişiyi yan yatırarak solunum yolunu açık tutun.
- Bilinci yerine gelene kadar ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
- Derhal acil tıbbi yardım çağırın.
Yanlış Müdahalelerin Sonuçları: İstatistiki Veriler
- Türkiye: Diyabet hastalarının %20’sinde acil durumlarda yapılan yanlış müdahaleler nedeniyle komplikasyon riskinin arttığı rapor edilmiştir (Sağlık Bakanlığı verileri).
- Dünya Genelinde: WHO’ya göre, hipoglisemi ve hiperglisemi durumlarında yapılan yanlış müdahaleler, hastaların %30’unda uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
- ABD: American Diabetes Association verilerine göre, hipoglisemi müdahalelerinde bilinçsiz kişilere ağızdan şeker verilmesi nedeniyle komplikasyon oranı %25’tir.
Sonuç
Kan şekeri düşüklüğü ve yüksekliği durumlarında yapılan yanlış müdahaleler, kişinin sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Bu tür durumlarda belirtileri tanımak, doğru ilk yardım yöntemlerini bilmek ve zamanında profesyonel yardım çağırmak hayati önem taşır.
Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ilk yardım eğitim merkezlerinden eğitim alarak, bu tür durumlarda doğru müdahale yöntemlerini öğrenebilir ve hayat kurtarıcı bir rol üstlenebilirsiniz.
