Ani gelişen bir sağlık olayı veya kaza anında ilk yardımcının gösterdiği performans, hastanın hayat kurtarma zincirinin ilk ve en önemli halkasını oluşturur. Eğitimli bir ilk yardımcının en önemli özelliği, panik anında dahi soğukkanlılığını koruyarak önceden belirlenmiş protokolleri eksiksiz ve hızlı bir şekilde uygulayabilmesidir. Müdahale sürecindeki öncelik sırası, karmaşık bir durumu yönetilebilir adımlara bölerek, mağdurun durumunun kötüleşmesini engellemeyi amaçlar. Vira Akademi eğitimleri, bu adımların olay yerinde otomatikleşmesini sağlayacak şekilde düzenlenmiştir.
Soğukkanlılık ve Olay Yeri Analizi
İlk yardımcı, karşılaştığı vaka karşısında kesinlikle sakin kalmalı ve duygusal tepkilerden kaçınmalıdır. Soğukkanlılık, doğru ve hızlı bir durum değerlendirmesi yapmanın ön koşuludur. Bu aşamada, olayın türü ve yaralının genel durumu hızla analiz edilir. Örneğin, ağızdan kan gelen bir hasta/yaralı görüldüğünde, ilk yardımcı önce bu kanamanın dışarıdan mı yoksa içeriden mi kaynaklandığını çözmelidir. Doğru analiz, uygulanacak ilk yardım uygulamalarının niteliğini belirler. Analiz ne kadar doğru olursa, sonraki adımlar için atılan temel o kadar sağlam olur.
Ortam Güvenliğini Sağlama ve Korunma
Herhangi bir ilk yardım müdahalesinden önceki en öncelikli adım, KORUNMA ilkesi gereğince önce kendi can güvenliğini sağlamaktır. Kendi güvenliğini tehlikeye atan bir ilk yardımcı, yardım edebilecekken bizzat yardıma muhtaç duruma düşebilir. Bu aşamada tehlike kaynakları belirlenmeli ve gerekli koruyucu tedbirler (olay yeri çevresini emniyete alma, kişisel koruyucu ekipman kullanma) alınmalıdır. Olay yerinin güvenli hale getirilmesi, profesyonel ekiplerin de daha hızlı ve risksiz çalışmasına zemin hazırlar.
Psikolojik Stabilizasyon ve İletişim
Ortam güvenliği sağlandıktan sonra, ilk yardımcı panik halinde olabilecek hasta/yaralıyı sakinleştirmeli ve onun korkularını gidermeye çalışmalıdır. Panik, hastanın nabzını ve tansiyonunu yükselterek durumunun hızla kötüleşmesine neden olabilir. Hatta panik halindeki bir yaralı, kendisine, çevreye veya ilk yardımcıya zarar verebilir. Bu risklerin önüne geçmek için:
- Hasta/yaralı ile sakin, güven verici ve açık bir dille iletişim kurulmalıdır.
- Asla yaralının yarası veya kanaması kendisine gösterilmez. Bu, panik seviyesini kontrol altında tutmak için kritik bir kuraldır.
Sakinleştirilen ve psikolojik olarak stabilize edilen hasta, müdahaleyi kolaylaştırır ve direnç gösterme ihtimali azalır.
Hayati Durum Değerlendirmesi ve İvedi Bildirim
Psikolojik stabilizasyonun ardından, hastanın hayati fonksiyonları hızla kontrol edilir. Ardından, analizi yapılan durum ve hastanın durumu ivedi bir şekilde ilgili kurumlara (112 Acil Yardım) bildirilmelidir. Bu aşama, BİLDİRME eylemini kapsar. Bildirim sırasında olay yeri bilgisi, vakanın niteliği ve hasta durumu net olarak aktarılır. Bu hızlı ve doğru bildirim protokolü, acil yardım ekiplerinin en kısa sürede olay yerine ulaşmasını ve hastanın profesyonel tıbbi bakıma erişimini sağlar. Bu aşamada doğru iletişim, hayat kurtarma zincirinin etkin işlemesi için anahtardır.
Uygulama ve Sürekli Takip
İlgili ekiplerin olay yerine intikaline kadar geçen süre içerisinde, ilk yardımcı almış olduğu eğitimlerde öğrendiği temel ilk yardım uygulamalarını (Temel Yaşam Desteği, kanama durdurma, şok pozisyonu verme) uygular. Buradaki temel amaç, hasta/yaralının durumunun kötüye gitmesini kesinlikle engellemektir. Bu sebeple, müdahale sonrası hastada tespit edilen durum korunmalı ve yaralı kesinlikle kımıldatılmaz. Ekiplerin intikali sonrası sağlık kuruluşu sevkine yardımcı olunur. Yapılan tüm müdahaleler, hasta/yaralının iyileşme sürecinin temelini oluşturur. Güvenilir kaynaklar, acil durum eğitimlerinin bu sıralı ve disiplinli yaklaşımın önemini vurgular. https://www.ilkyardim.org.tr/dokumanlar/Saglik-Bakanligi-Ilk-Yardim.pdf
