İlk Yardım Mevzuatı ve Uygulama Sorunları
Türkiye’de ilkyardım uygulamaları, 29 Temmuz 2015 tarihli ve 29429 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Bu yönetmelik, toplumun temel sağlık bilgisini artırmayı, ilkyardım bilgi ve becerisini yaygınlaştırmayı ve kamu ile özel kurumlarda belirli sayıda ilkyardımcı bulundurulmasını amaçlar.
Ancak, mevzuatta yer alan bazı ifadeler uygulamada çelişkilere ve farklılıklara yol açabilmektedir. Bu durumlar şu şekilde özetlenebilir:
- İlkyardımcı Bulundurma Zorunluluğu: Yönetmelik, işyerlerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre belirli sayıda ilkyardımcı bulundurmasını zorunlu kılar. Örneğin, az tehlikeli işyerlerinde her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı bulundurulması gerekmektedir.
Ancak, uygulamada bu sayının yeterliliği tartışmalıdır. Özellikle büyük ve karmaşık işyerlerinde, acil durumlarda ilkyardımcının olay yerine hızlı ulaşımı zor olabilir, bu da müdahale etkinliğini azaltır.
- Eğitim ve Sertifikasyon Süreçleri: Yönetmelik, ilkyardım eğitimlerinin belirli standartlara göre verilmesini ve sertifikalandırılmasını öngörür. Ancak, uygulamada eğitimlerin kalitesi, uygunluğu ve güncelliği konusunda farklılıklar bulunmaktadır. Bazı, üniversiteler, eğitim kurumları, güncel ilkyardım protokollerini tam olarak yansıtmayan ve mevzuatta karşılığı olmayan eğitimler sunabilmektedir. Bu da ilkyardımcıların bilgi ve beceri düzeylerinde tutarsızlıklara yol açmaktadır.
- İlkyardımcı Tanımı ve Yetki Alanı: Mevzuatta ilkyardımcı, “herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamaları” yapan kişi olarak tanımlanır.
Ancak, uygulamada ilkyardımcıların hangi müdahaleleri yapabileceği veya yapamayacağı konusunda belirsizlikler yaşanabilmektedir. Özellikle sınır durumlarda, ilkyardımcıların yetki alanlarını aşma riski bulunmaktadır.
- Mevzuatın Güncellenme Sıklığı: İlk yardım alanındaki bilimsel gelişmeler ve uluslararası protokoller sürekli olarak güncellenmektedir. Ancak, Türkiye’deki ilk yardım mevzuatının bu güncellemeleri ne kadar hızlı ve etkin bir şekilde yansıttığı tartışmalıdır. Bu durum, uygulamada eski bilgilerle müdahale edilmesine neden olabilmektedir.
- Denetim ve Uygulama Tutarsızlıkları: Mevzuatın uygulanmasının denetimi, farklı bölgelerde ve kurumlarda tutarsızlık gösterebilmektedir. Bu da bazı işyerlerinde ilkyardımcı bulundurma zorunluluğunun ihmal edilmesine veya eğitimlerin formalite icabı yapılmasına yol açabilir.
Bu çelişkilerin ve farklılıkların giderilmesi için ilkyardım mevzuatının düzenli olarak gözden geçirilmesi, uygulayıcıların güncel eğitimlerle desteklenmesi ve denetim mekanizmalarının etkinleştirilmesi önem arz etmektedir
