İlk yardım eğitim merkezleri, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda belirlenmiş olan ve bu kanundan atıfla, 2015 tarihli İlkyardım Yönetmeliği kapsamında zorunlu kılınan ilk yardım eğitimlerini veren, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlardır. Sağlık Bakanlığı’na bağlı bu merkezler, verdikleri eğitimlerinin tamamını yönetmeliğe uygun bir şekilde ve Bakanlığın denetimi altında gerçekleştirirler.
İlk yardım, üzerinde hassasiyetle durulması gereken, hayatın her anında karşımıza aniden çıkabilecek acil müdahalelerin tamamını kapsayan bir olgudur. Bu yüzden tamamen kendine ait özel yönetmeliği olan ilk yardımın, uygulamasından, eğitim içeriğine, sertifikalandırma sürecinden yenileme eğitimlerine kadarki süreçler de mevzuat tarafından ayrıca belirlenmiştir. Burada özellikle üzerinde durulması gereken, eğitimlerin Sağlık Bakanlığı’na bağlı ilk yardım eğitim merkezleri tarafından yapılması, eğitim sonunda yeterlilik ve kazanımların ölçüldüğü sınavların da Sağlık Bakanlığı tarafından yapılması ve sertifika sürecinin de bu doğrultuda tamamlanması hususudur.
İlk yardım Eğitim Merkezi’nde Verilen Eğitimler
İlk yardım eğitim konuları;
Genel ilkyardım bilgileri, temel yaşam desteği, OED kullanımı, havayolu tıkanıklığında ilkyardım, bilinç bozukluklarında ilkyardım, kanamalar, şok ve göğüs ağrısında ilkyardım, yaralanmalarda ilkyardım, boğulmalarda ilkyardım, kırık, çıkık, burkulmalarda ilkyardım, acil taşıma teknikleri, böcek sokmaları ve hayvan ısırıklarında ilkyardım, zehirlenmelerde ilkyardım, yanık, donma ve sıcak çarpmalarında ilkyardım, göz, kulak ve buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım
Temel yaşam desteği eğitim konuları;
Erişkinlerde, çocuklarda ve bebeklerde temel yaşam desteği
Afetlerde ilkyardım eğitim konuları;
Genel ilkyardım bilgileri, temel yaşam desteği, kanamalarda ilkyardım, kırık-çıkık-burkulmalarda ilkyardım ve acil taşıma teknikleri
İlkyardım eğitici eğitim konuları;
İlkyardım konularına ilaveten, yetişkin eğitimi, iletişim becerisi, olumlu eğitim ortamı oluşturma, beceri eğitimi, sunum becerisi, küçük grup çalışması, gösterim becerisi, eğitimde yetiştiricilik, görsel-işitsel araçları hazırlama ve kullanım, yeterliliğe dayalı değerlendirme araçları
İlkyardım eğitici eğitmeni eğitim konuları;
Eğitim programı oluşturma süreci, eğitimde ihtiyaç belirleme, eğitim içeriği analizi, eğitim kurs modelinin oluşturulması,
Eğitim Süreleri de;
- a) İlkyardım eğitimi 16 saat,
- b) İlkyardım eğitici eğitimi 40 saat,
- c) İlkyardım eğitici eğitmeni eğitimi 40 saat,
ç) Temel yaşam desteği eğitimi 2 saat,
- d) Afetlerde ilkyardım eğitimi 4 saat, olacak şekilde yönetmelikte belirtilmiştir. Bahsedilen konu içerikleri, eğitimlerde kullanılan materyaller ve eğitim süreleri, ulusal ve uluslararası standartlar dikkate alınarak Bakanlık tarafından belirlenmiştir.
İlk Yardım Eğitim Merkezleri Dışında Verilen İlk Yardım Eğitimleri
Şu ana kadar bahsettiğimiz İlk Yardım Eğitim Merkezleri dışında verilmekte olan ilk yardım eğitimleri de mevcuttur. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te belirtilen, İSG Eğitimlerinin Sağlık Konuları içerisinde bulunan ve işyeri hekimi tarafından, genellikle 1 veya 2 saat sürelerinde verilen ilk yardım eğitimi
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı halk eğitim merkezlerinde ,16 ve 18 saat süreyle verilen ilk yardım eğitimleri
Üniversitelerin sürekli eğitim merkezleri tarafından verilen 8 veya 16 saatlik ilk yardım eğitimleri.
İlk Yardım Eğitim Merkezleri Dışında Verilen İlk Yardım Eğitimlerinin Mevzuattaki Karşılığı
Burada dikkat edilmesi gereken, ilk yardım eğitim merkezleri dışında faaliyet gösteren bütün diğer kurumların (kamu yada özel teşebbüs fark etmeksizin) vermiş olduğu ilk yardım eğitimlerinin, bu eğitimler sonunda oluşturulan sertifikaların, ilk yardım mevzuatının zorunlu kıldığı eğitimlerin ve belgelendirmenin yerini tutmadığı, bir nevi kişisel gelişim kapsamında değerlendirilmesi gereken eğitimler ve sertifikalar olduğudur.
Örnek verecek olursak; Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı Halk Eğitim Merkezlerinin müfredatında, 16 saatlik ve 18 saatlik iki ayrı ilk yardım eğitimi ve 8 saatlik ilk yardım eğitimi sertifika güncelleme programları bulunmaktadır. Bu programlar, İlkyardım Yönetmeliği’nin ve Sağlık Bakanlığı’nın belirlemiş olduğu içeriklerle birebir örtüşmekteyken, eğitmenler; sağlık bölümü mezunu olması gerekmeyen (eğitmen olarak Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir İlk Yardım Eğitim Merkezleri’nden eğitim alan herhangi bir lise mezunu ilkyardımcı görevlendirilebilmektedir) kişiler olabilmektedir. Ayrıca bu programların sonunda sadece MEB onaylı katılım belgeleri ve kimlik kartları verilmekte olup Sağlık Bakanlığı’nın sertifika programları dışında bir uygulama yapılmaktadır.
Bununla beraber, Halk Eğitim Merkezleri’nde ve Üniversitelerin Sürekli Eğitim Merkezleri’nde bu ve benzeri eğitimler verilmekteyken, MEB bütün personellerine, mevzuatın zorunlu kıldığı sayıda, yine mevzuatın zorunlu kıldığı şekliyle, Vira Akademi İlk Yardım Merkezi gibi Sağlık Bakanlığı onaylı merkezlerden ilkyardımcı eğitimlerini aldırmaktadır. Aynı şekilde, eğitimi alan personellerden, Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı sınavlarda başarılı olan kursiyerler sertifika ve kimlik kartlarını almaya hak kazanmaktadır. Yani kısaca Milli Eğitim Bakanlığı kendisine bağlı kurumların kurs programları sonunda vermiş olduğu kurs bitirme belgelerini, bizzat kendi personelleri için yeterli görmemekte, bunun yerine personellerinin Sağlık Bakanlığı’nca yetkilendirilmiş İlk Yardım Eğitim Merkez’lerinde eğitim almalarını sağlamaktadır. Öyle ki, Milli Eğitim Bakanlığı (son 4 yıldır), Sağlık Bakanlığı’na bağlı İlk Yardım Eğitim Merkezleri kurmakta, Vira Akademi İlk Yardım Eğitim Merkezi gibi aynı statüye ve aynı yetkiye sahip bu merkezlerde personellerinin ilk yardım eğitimlerini koordine etmektedir.
22.02.2020 tarih 24301423-10.06.01-E.3902782 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü İlk Yardım Hizmetleri Konulu Genelgesi:
“Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı ile okul ve kurumlarında, ilk yardım eğitici eğitimi ve ilk yardım eğitimlerinin düzenlenmesi ile ilk yardım eğitim merkezlerinin kurulması, yer değiştirilmesi, faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, eğitimlerin esas ve usullerinin belirlenmesi, süreçlerin izleme ve değerlendirmesi ilgi (a) Kanun ve ilgi (c) Yönetmelik doğrultusunda Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Daire Başkanlığınca yürütülmektedir.
Bakanlığımız Beşevler Kampüsü J Blok ikinci katta, ilk yardım eğitmeni yetiştirmek üzere Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilen “Millî Eğitim Bakanlığı İlk Yardım Eğitici Eğitimi Merkezi” faaliyetlerini sürdürmektedir.
B- İlk Yardım Kurs, Seminer ve Eğitim Faaliyeti Esasları
ç) Eğitimlerin, öncelikli olarak ilk yardım eğitim merkezlerinde veya il sağlık müdürlüklerinin uygun gördüğü eğitim ortamlarında mesai saatleri içinde planlanması, eğitmenlerin ve kursiyerlerin faaliyet onaylarında görevli izinli sayılmaları için gerekli tedbirlerin alınması,
- h) Eğitim sonunda başarılı olan katılımcılara, Bakanlığımızca e-sertifika ile ilgi (c) Yönetmelik ekinde yer alan ve ilk yardım eğitim merkezi tarafından düzenlenerek, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından onaylanan belgelerin verilmesi,
C- Sınav Ücretleri ve Ödenek Talep Esasları
- İlk yardım eğitim merkezi ve il sağlık müdürlüklerince yapılacak sınavlarda, zorunlu olmadıkça katılımcılara yolluk-yevmiye gerektirmeyecek şekilde öncelikle 0000000, eğitim ve sınav ortamının sağlanması halinde il sağlık müdürlüğünün onayı dahilinde ilçe merkezlerinde de yapılabilmesi”
İlk Yardım Eğitim Merkezleri Dışında Verilen İlk Yardım Eğitimlerinin Sonuçları
Önemli bir diğer husus da, ilk yardım eğitim merkezlerinden eğitim almayan, Sağlık Bakanlığı onaylı sertifika ve kimlik kartına sahip olmayan kişilerin, herhangi bir acil müdahale gerektiren durumda mevzuatın belirlediği yetkiye sahip olmadığından, yanlış bir müdahalede hukuki sorunlar yaşayabilmesidir.
Ayrıca, ilk yardım merkezleri dışındaki kurumlardan alınan eğitim ve sertifikalar, mevzuatın getirdiği zorunlulukları karşılamadığından, bu sertifikalara sahip personel çalıştıran işyerleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın denetimlerinde cezai şartlarla karşılaşabilmektedirler.
