Dış kanamalar, cildin bütünlüğünün bozulması sonucu kanın vücuttan dışarıya akmasıyla oluşur. Küçük yaralanmalardan, hayati tehlike oluşturabilecek ciddi kan kayıplarına kadar geniş bir spektrumda değerlendirilir. Dış kanamalarda yapılan yanlış müdahaleler, kan kaybını artırabilir veya enfeksiyon riskine neden olabilir. Bu yazıda, dış kanamalar sırasında yapılan yaygın yanlışlar, doğru müdahaleler ve durumun ciddiyeti ele alınmıştır.
Dış Kanama Türleri
- Kılcal Damar Kanamaları:
- Genellikle yüzeysel yaralanmalar sonucu oluşur.
- Hafif kanamalarla sınırlıdır.
- Toplardamar Kanamaları:
- Koyu renkli kan yavaşça akar.
- Sürekli kanama riski taşır.
- Atardamar Kanamaları:
- Parlak kırmızı kan fışkırarak akar.
- Hayati tehlike arz eder, acil müdahale gerektirir.
Dış Kanamalarda Yanlış Uygulamalar
- Kanayan Bölgeyi Yıkamak veya Temizlemeye Çalışmak
- Yanlış: Kanamayı durdurmadan önce bölgeyi suyla yıkamak.
- Sonuçları:
- Kan kaybı artabilir ve kanama kontrolü zorlaşabilir.
- Yabancı cisimlerin hareket etmesine yol açarak yarayı derinleştirebilir.
- Doğru Uygulama:
- Öncelikle kanamayı kontrol altına alın, ardından gerektiğinde bölgeyi temizleyin.
- Yara Üzerine Pamuk veya Mendil Yerleştirmek
- Yanlış: Yaranın üzerine pamuk, mendil veya kirli bir bez koymak.
- Sonuçları:
- Enfeksiyon riskini artırır ve kanın pıhtılaşmasını engelleyebilir.
- Doğru Uygulama:
- Steril bir gazlı bez veya temiz bir bez kullanın.
- Kanayan Bölgeyi Sıkça Kontrol Etmek
- Yanlış: Kanamayı kontrol etmek için sürekli bandajı kaldırmak.
- Sonuçları:
- Pıhtılaşma sürecini bozarak kanamanın yeniden başlamasına neden olabilir.
- Doğru Uygulama:
- Basınç uyguladıktan sonra bandajı sabit tutun ve yalnızca sağlık profesyonelleri gerektiğinde kaldırmalıdır.
- Yabancı Cisimleri Çıkarmaya Çalışmak
- Yanlış: Yarada bulunan cam, bıçak veya diğer yabancı cisimleri çıkarmaya çalışmak.
- Sonuçları:
- Kanamanın şiddetlenmesine ve dokuların daha fazla zarar görmesine neden olabilir.
- Doğru Uygulama:
- Yabancı cisimleri çıkarmadan çevresine destekleyici malzeme koyarak sabitleyin ve profesyonel yardım çağırın.
- Kanayan Bölgeyi Aşağıda Tutmak
- Yanlış: Kanayan uzvu aşağıda tutmak.
- Sonuçları:
- Kan akışı artar ve kanama kontrolü zorlaşır.
- Doğru Uygulama:
- Kanayan uzvu kalp seviyesinin üzerine kaldırın.
Dış Kanamada Doğru İlk Yardım Uygulamaları
- Kanamayı Kontrol Altına Alın
- Yara üzerine temiz ve steril bir bezle direkt basınç uygulayın.
- Kanama durmazsa üzerine bir kat daha bez ekleyerek basınca devam edin.
- Uzvu Yükseltin
- Kanamayı kontrol etmek için kanayan uzvu kalp seviyesinin üzerine kaldırın.
- Basınç Noktalarını Kullanın
- Atardamar kanamalarında, kanamayı yavaşlatmak için basınç noktalarına baskı uygulayın.
- Turnike Uygulaması (Son Çare Olarak)
- Şiddetli ve kontrol edilemeyen kanamalarda turnike kullanabilirsiniz.
- Turnike, kanayan bölgenin 5-10 cm yukarısına uygulanmalı ve her 10-15 dakikada bir gevşetilmelidir.
- Profesyonel Yardım Çağırın
- Kanama durdurulamıyorsa veya yaralanma ciddi ise hemen 112 Acil Servis’i arayın.
Yanlış Müdahalelerin Sonuçları: İstatistiki Veriler
- Türkiye: Sağlık Bakanlığı verilerine göre, dış kanamalarda yanlış müdahaleler nedeniyle enfeksiyon riski %25 oranında artmaktadır.
- Dünya Genelinde: WHO’ya göre, dış kanamalarda turnike yanlış uygulaması sonucu uzuv kaybı vakalarının %30’u yanlış ilk yardım uygulamalarına bağlıdır.
- ABD: American Red Cross raporlarına göre, dış kanamalarda yanlış müdahale, hayati kan kaybı oranını %40’a kadar artırabilmektedir.
Dış Kanamalarda Sık Yapılan Hatalar
- Acil Durumlarda Panik Yapmak:
- Bilinçsiz ve plansız müdahaleler, durumu kötüleştirir.
- Yanlış Malzeme Kullanımı:
- Steril olmayan veya uygun olmayan malzemeler enfeksiyon riskini artırır.
- Kanamanın Şiddetini Hafife Almak:
- Özellikle atardamar kanamalarında profesyonel yardım çağırılmaması ölümcül olabilir.
Sonuç
Dış kanamalar, doğru ilk yardım müdahalesiyle kontrol altına alınabilir ve hayati risk en aza indirilebilir. Ancak yanlış uygulamalar, durumun daha da kötüleşmesine yol açabilir.
Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ilk yardım eğitim merkezlerinden eğitim alarak, dış kanamalar ve diğer acil durumlara doğru şekilde müdahale etmeyi öğrenebilir, bilinçli bir şekilde hayati durumlarda fark yaratabilirsiniz. Doğru bilgi, hayat kurtarır!
