Denizcilik sektörü, Türkiye’nin ekonomik ve stratejik açıdan en önemli sektörlerinden biridir. Bu sektör, sadece gemi inşa ve bakımını değil, aynı zamanda mobilya, sıhhi tesisat, metal işleri, elektrik, iklimlendirme, lojistik ve daha birçok alt sektörü ve ilgili meslek dallarını da içine alır. Bu geniş yelpaze, sektörde çalışanların maruz kaldığı riskleri ve olası iş kazalarını çeşitlendirir ve artırır.
Denizcilik Sektöründe Olası İş Kazaları ve Acil Durumlar
Denizcilik ve ilgili sektörlerde çalışanlar, günlük faaliyetleri sırasında çeşitli risklerle karşı karşıyadır:
- Düşme ve Kaymalar: Islak ve kaygan yüzeyler, yüksekte çalışma ve uygun olmayan koruma önlemleri nedeniyle düşme riski yüksektir.
- Yüksekten Düşme ve Parça Düşmesi: Yüksek alanlarda çalışırken düşme veya yukarıdan düşen parçaların çarpması ciddi yaralanmalara yol açabilmektedir.
- Elektrik Çarpmaları ve Ark Yanıkları: Elektrik tesisatı işleri sırasında yetersiz izolasyon veya hatalı ekipman kullanımı elektrik çarpmalarına ve ark yanıklarına neden olabilir.
- Yangın ve Patlamalar: Yanıcı ve patlayıcı maddelerin kullanımı, uygun olmayan depolama koşulları yangın ve madde patlaması riskini artırır.
- Kimyasal Maruziyet ve Göze Çapak Kaçması: Boya, solvent ve temizlik malzemeleri gibi kimyasallara maruz kalma sonucu zehirlenmeler, cilt yanıkları oluşabilmektedir. Özellikle kaynakla çalışmalarda, metal işleme faaliyetlerinde ve marangoz işlerinde KKD kullanımı zaafiyeti gösterilmekte ve göze çapak kaçmalarıyla sıklıkla karşılaşılmaktadır.
- Ağır Yük Kaldırma, Sıkışma ve Ezilmeler: Uygun olmayan kaldırma teknikleri ve ekipman kullanımı kas ve iskelet sistemi yaralanmalarına, sıkışma ve ezilmelere neden olabilmektedir.
- Kesikler, Delici Yaralanmalar ve Cisim Batması: Metal işleri ve montaj sırasında keskin aletlerle çalışma sonucu kesikler, delici yaralanmalar ve cisim batmaları meydana gelmektedir.
- Kırık, Çıkık ve Burkulmalar: Düşme, kayma veya ani hareketler sonucu kemik kırıkları, eklem çıkıkları ve burkulmalar oluşmaktadır.
- Uzuv Kopması: Ağır makinelerle çalışma sırasında ciddi kazalar uzuv kopmalarına yol açabilmektedir.
- Trafik Kazaları: Lojistik ve taşıma faaliyetleri sırasında trafik kazaları riski mevcuttur.
Zarar Gören Vücut Bölgeleri
Denizcilik sektöründe meydana gelen kazalarda en sık zarar gören vücut bölgeleri şunlardır:
- El Parmakları
- El Bilekleri ve Eller
- Ayak Bilekleri ve Ayaklar
- Gözler
- Omuz ve Kollar
- Dizler
- Baş
- Beden (Göğüs, Sırt, Karın vb.)
- Dirsekler
- Yüz
- Ayak Parmakları
- Omurga
- İç Organlar
- Boyun
- Diğer
Bu bölgelerin zarar görmesi, çalışanların uzun süreli iş gücü kaybına veya kalıcı sakatlıklara neden olabilmektedir.
İş Kazalarının Nedenleri
Denizcilik sektöründe iş kazalarının temel nedenleri arasında şunlar yer almaktadır:
- Dikkatsizlik ve İhmal: Çalışanların işlerine yeterli dikkati göstermemeleri kazalara yol açabilir.
- Uykusuzluk ve Yorgunluk: Uzun çalışma saatleri ve dinlenme eksikliği konsantrasyon kaybına neden olur.
- Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Eksikliği veya Kullanılmaması: KKD’nin bulunmaması veya doğru kullanılmaması, kazaların ciddiyetini artırır.
- Eğitim Eksikliği: Yetersiz eğitim ve farkındalık, risklerin doğru yönetilmesini engeller.
- İş Ortamı ve Ekipman Sorunları: Uygun olmayan çalışma koşulları ve bakımsız ekipmanlar kazalara davetiye çıkarır.
İş Kazası İstatistikleri ve İlk Yardımın Önemi
Türkiye İş Kurumu’nun 2022 yılı verilerine göre, denizcilik ve ilgili sektörlerde meydana gelen iş kazalarının oranı %15 artış göstermiştir. Bu kazaların %60’ı ilk 10 dakikada müdahale edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına veya ölüme yol açabilmektedir.
Örnek Vakalar
- Elektrik Çarpması ve Ark Yanığı: Bir gemi inşa tersanesinde çalışan elektrik teknisyeni, hatalı bir bağlantı nedeniyle elektrik çarpmasına ve ark yanığına maruz kalmıştır. İlk yardım eğitimi almış bir çalışma arkadaşının hızlı müdahalesi sayesinde hayati tehlikeyi atlatmıştır.
- Kimyasal Yanıklar ve Göze Çapak Kaçması: Boya atölyesinde çalışan bir işçi, koruyucu gözlük kullanmadığı için kimyasal sıçraması sonucu gözü zarar görmüştür. İlk yardım bilgisi olan personelin doğru müdahalesi ile göz hasarı minimize edilmiştir.
- Cisim Batması ve Uzuv Kopması: Metal işleme sırasında yüksek hızla fırlayan bir parça, bir çalışanın eline saplanmış ve ciddi yaralanmaya neden olmuştur. Doğru ilk yardım uygulanarak kanama kontrol altına alınmış ve uzuv kaybı önlenmiştir.
- Yüksekten Düşme ve Kırıklar: Emniyet ekipmanı kullanmadan yüksek bir platformda çalışan işçi, dengesini kaybederek düşmüş ve bacaklarında kırıklar oluşmuştur. İlk yardım eğitimi almış personel tarafından yapılan müdahale ile durumu stabilize edilmiştir.
- Sıkışma ve Ezilme: Ağır yük taşıyan bir ekipmanın arızalanması sonucu bir işçi sıkışma ve ezilme yaralanmaları yaşamıştır. Hızlı ve doğru ilk yardım müdahalesi hayatını kurtarmıştır.
- Burkulma ve Çıkıklar: Kaygan bir zeminde yürürken düşen bir çalışan, ayak bileğinde burkulma ve dizinde çıkık yaşamıştır. İlk yardım ile hasar kontrol altına alınmıştır.
- Trafik Kazası: Lojistik departmanında çalışan bir sürücü, uzun çalışma saatleri ve uykusuzluk nedeniyle trafik kazası geçirmiştir. Olay yerinde yapılan ilk yardım müdahalesi, hayati tehlikeyi önlemiştir.
İlk Yardımın Kritik Rolü
Bu örnekler, ilk yardımın ne kadar kritik bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Doğru ve zamanında yapılan ilk yardım müdahaleleri, çalışanların hayatını kurtarabilir ve kalıcı hasarların önüne geçebilir.
- Hayati Fonksiyonların Sürdürülmesi: İlk yardım, kazazedelerin solunum ve dolaşım sistemlerinin devamlılığını sağlar.
- Komplikasyonların Önlenmesi: Doğru müdahaleler, yaralanmaların kötüleşmesini ve ek komplikasyonları önler.
- İyileşme Sürecinin Hızlandırılması: Erken ve uygun ilk yardım, iyileşme sürecini olumlu etkiler.
Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat
Denizcilik sektörü, “Çok Tehlikeli İşyeri” sınıfa girmektedir. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve İlkyardım Yönetmeliği uyarınca, çok tehlikeli işyerlerinde her 10 çalışan için en az 1 ilkyardımcı bulundurulması zorunludur. Bu, işverenlerin yasal bir yükümlülüğüdür ve uyulmaması durumunda idari para cezaları ve yaptırımlar uygulanmakta, olası iş kazalarında işverenlere ciddi hukuki sorumluluk getirmektedir.
İlkyardımcı Bulundurmanın Avantajları
- Hızlı Müdahale: Acil durumlarda profesyonel sağlık ekipleri gelene kadar hayati öneme sahip ilk müdahalelerin yapılmasını sağlar.
- Risklerin Azaltılması: Eğitimli personel sayesinde iş kazalarının sonuçları hafifletilebilmektedir.
- Yasal Uyum: İşverenlerin mevzuata uygun hareket etmelerini ve olası cezai yaptırımlardan korunmalarını sağlar.
Denizcilik sektörü ve bağlı alt sektörlerde çalışanların maruz kaldığı riskler göz önünde bulundurulduğunda, ilk yardım eğitiminin ve yasal yükümlülüklerin önemi açıkça ortaya çıkmaktadır. İşverenlerin ve çalışanların bu konuda bilinçli hareket etmeleri, hem yasal uyum açısından hem de iş sağlığı ve güvenliği kültürünün geliştirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Denizcilik Sektöründeki Risklere Karşı Alınabilecek Önlemler
Yasal Mevzuat Eğitimleri: Mevzuatın zorunlu kıldığı asgari eğitimlerle sınırlı kalmayarak çalışanların bilinçlendirilmesi hususunda alınabilecek uygun mesleki ve iş güvenliği eğitim programlarının yürütülmesi
- İlk Yardım Eğitimleri ve Güncellemeleri: Çalışanların düzenli olarak ilkyardım eğitimleri almaları ve sertifikalarını yenilemeleri sağlanmalıdır.
- Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı: KKD’nin temin edilmesi ve doğru kullanımı konusunda çalışanlar bilinçlendirilmelidir.
- Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi: Dikkatsizlik ve yorgunluk gibi faktörleri azaltmak için çalışma saatleri ve dinlenme süreleri düzenlenmelidir.
- Risk Değerlendirmesi ve Denetimler: Düzenli risk analizleri yapılarak tehlikeler minimize edilmeli ve iş ortamı sürekli iyileştirilmelidir.
- Acil Durum Planlarının Oluşturulması: İşyerlerinde olası acil durumlar için planlar hazırlanmalı ve düzenli tatbikatlarla etkinliği test edilmelidir.
İlkyardım Eğitimlerinin Önemi ve Vira Akademi’nin Rolü
İlk yardım eğitimleri, Sağlık Bakanlığı onaylı eğitim merkezlerinde alınmalıdır. Bu eğitimler, teorik bilgilerin yanı sıra pratik uygulamaları da içerir ve ilk yardım sertifikası verilir. Eğitimlerin düzenli aralıklarla yenilenmesi, bilgilerin güncel kalması açısından önemlidir.
Vira Akademi gibi Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirmiş ilk yardım eğitim merkezleri, denizcilik sektörünün ihtiyaçlarını tam olarak karşılayan ilkyardım eğitimleri sunmaktadır. Vira Akademi olarak uzman eğitmen kadromuz ve denizcilik sektörüne özgü eğitim içeriklerimizle, çalışanların karşılaşabilecekleri risklere yönelik hazırlıklı olmalarını sağlıyoruz.
- Sektöre Özgü Eğitim Teknikleri: Denizcilik sektöründe karşılaşılabilecek özel risklere yönelik eğitim sunumları.
- Pratik Uygulamalar: Gerçekçi senaryolar ve uygulamalarla çalışanların becerilerini geliştirmek.
- Sertifikasyon: Eğitimlerimiz, İlkyardım Yönetmeliği gereği Sağlık Bakanlığı onaylı ilk yardım sertifikası ile desteklenmektedir.
Unutulmamalıdır ki, iş kazalarının önlenmesi ve acil durumlara hazırlıklı olunması, hem çalışanların sağlığı hem de işletmelerin verimliliği için vazgeçilmezdir. Vira Akademi olarak, sektöre sunduğumuz ilk yardım belgesi, eğitim ve danışmanlık hizmetleriyle bu alanda destek sağlamaktan gurur duyuyoruz.
Murat ÖZKAN
Vira Akademi Genel Müdürü
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Elektronik Haberleşme Mühendisi
