Boğulma vakaları, hava yolunun sıvı (su, tükürük, yiyecek vb.) ya da katı bir cisimle tıkanması sonucu oksijen alımının kesilmesi durumudur. Genellikle suda boğulma, hava yoluna yabancı bir cismin kaçması, dumana maruz kalma gibi durumlarla ilişkilendirilir. Boğulma vakaları hızlı müdahale gerektirir, ancak yanlış uygulamalar durumu kötüleştirebilir ve ölüme yol açabilir.
Boğulmanın Yaygın Sebepleri
- Suda Boğulma:
- Yüzme sırasında kontrol kaybı, suya düşme veya güçlü akıntılar.
- Hava Yolu Tıkanıklığı:
- Yiyecek, oyuncak parçaları veya diğer yabancı cisimlerin solunum yollarına kaçması.
- Gaz veya Duman Soluma:
- Yangın, gaz kaçağı veya kapalı alanlarda karbon monoksit zehirlenmesi.
- Aşırı Alkollü veya Uyuşturucu Madde Kullanımı:
- Suya girme sırasında bilinç kaybı.
- Hipotermi:
- Soğuk suda uzun süre kalma sonucu oluşan kasılmalar ve bilinç kaybı.
Boğulma Vakalarında Yanlış Uygulamalar
- Suda Boğulan Kişiyi Hemen Ayıltmaya Çalışmak
- Yanlış: Kişiye tokat atarak, sert bir şekilde sallayarak veya bağırarak bilinç kazandırmaya çalışmak.
- Sonuçları:
- Travmayı artırabilir ve hayati müdahaleyi geciktirebilir.
- Doğru Uygulama:
- Kişiyi güvenli bir alana aldıktan sonra hemen solunum kontrolü yapın.
- Kişiyi Ters Çevirip Suyun Çıkmasını Beklemek
- Yanlış: Boğulan kişiyi baş aşağı çevirip suyu dışarı çıkarmaya çalışmak.
- Sonuçları:
- Solunum yollarının daha fazla kapanmasına ve zaman kaybına neden olabilir.
- Doğru Uygulama:
- Kişiyi sırt üstü yatırarak hava yolunu kontrol edin ve temel yaşam desteği (TYD) uygulayın.
- Hemen Su veya İlaç Vermek
- Yanlış: Kişiyi bilinci yerine gelir gelmez su veya sıvı içmeye zorlamak.
- Sonuçları:
- Kusmaya ve solunum yollarının tekrar tıkanmasına neden olabilir.
- Doğru Uygulama:
- Kişi tam olarak iyileşene kadar ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
- Aşırı Kuvvetli TYD Uygulamak
- Yanlış: Kalp masajını veya suni teneffüsü sert ve düzensiz bir şekilde yapmak.
- Sonuçları:
- Kaburga kırıklarına ve iç organ hasarlarına yol açabilir.
- Doğru Uygulama:
- Temel yaşam desteğini sağlık profesyonellerinin önerdiği yöntemlerle dikkatlice uygulayın.
- Müdahaleyi Geciktirmek
- Yanlış: İlk yardım uygulamalarına başlamadan önce sağlık ekiplerinin gelmesini beklemek.
- Sonuçları:
- Beynin oksijensiz kalma süresi uzadıkça kalıcı hasar ve ölüm riski artar.
- Doğru Uygulama:
- İlk müdahaleyi hemen başlatın ve sağlık ekipleri gelene kadar devam edin.
Boğulma Vakalarında Doğru İlk Yardım Uygulamaları
- Kişiyi Güvenli Bir Alana Taşıyın
- Boğulan kişiyi sudan veya tehlikeli bölgeden güvenli bir alana alın. Kendi güvenliğinizi de ihmal etmeyin.
- Bilinci Kontrol Edin
- Kişinin bilincinin açık olup olmadığını ve nefes alıp almadığını kontrol edin.
- Temel Yaşam Desteği (TYD) Uygulayın
- Solunum durmuşsa:
- 30 göğüs basısı ve ardından 2 kurtarıcı nefes vererek TYD uygulayın.
- Sağlık ekipleri gelene kadar devam edin.
- Solunum Yollarını Açın
- Ağızda veya boğazda yabancı bir cisim varsa dikkatlice çıkarın.
- Bilinci Yerine Gelirse Kişiyi Yan Pozisyona Çevirin
- Kusma riskine karşı kişiyi kurtarma pozisyonuna alın ve sakinleşmesini sağlayın.
- Profesyonel Yardım Çağırın
- 112 Acil Servis’i hemen arayarak durumu detaylı bir şekilde bildirin.
Yanlış Müdahalelerin Sonuçları: İstatistiki Veriler
- Türkiye: Suda boğulma vakalarında yanlış ilk yardım müdahalesi sonucu ölüm oranı %35 oranında artmaktadır (Sağlık Bakanlığı verileri).
- Dünya Genelinde: WHO’ya göre, boğulma vakalarında yapılan yanlış müdahaleler sonucu ölüm oranı %20 oranında yüksektir.
- ABD: American Heart Association raporlarına göre, suda boğulma vakalarında yanlış TYD uygulamaları komplikasyon oranını %30 artırmaktadır.
Boğulmayı Önlemek İçin Öneriler
- Yüzme Güvenliği:
- Yüzme bilmeyen kişilerin derin sulara girmemesi.
- Koruyucu Donanım:
- Can yeleği veya koruyucu ekipman kullanımı.
- Yiyecek Tüketimi:
- Yemek yerken veya çocukların oyun oynadığı sırada dikkatli olunması.
- Dikkat ve Denetim:
- Çocukların su kenarında sürekli gözlem altında tutulması.
Sağlık Bakanlığı İlk Yardım Eğitimi Kitabından Öneriler
Sağlık Bakanlığı’nın İlk Yardım Eğitimi Kitabı‘na göre:
- Boğulma vakalarında en etkili müdahale, hızlı ve doğru Temel Yaşam Desteği uygulamasıdır.
- Aşırı güç kullanmadan ve sakin bir şekilde müdahale edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Sonuç
Boğulma vakalarında doğru müdahaleler, hayatta kalma oranını önemli ölçüde artırabilir. Ancak yanlış uygulamalar ölümcül sonuçlara yol açabilir. Bilinçli hareket etmek ve doğru müdahaleyi öğrenmek hayati önem taşır.
Boğulma gibi acil durumlara hazırlıklı olmak için Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ilk yardım eğitim merkezlerinden eğitim alabilirsiniz. Doğru bilgi ve uygulamalar hayat kurtarır!
