Ambulanslarda Şoför Olma Şartları: Mevzuat ve Gereklilikler
Ambulans şoförlüğü, yüksek sorumluluk gerektiren ve özel eğitim ile belgelendirme süreçlerini içeren bir meslektir. Bu yazıda kara ambulansları kapsamına giren; acil yardım ambulansları, hasta nakil ambulansları, yoğun bakım ambulansları ve özel nakil ambulanslarında şoför olabilmek için gereken şartlar ve hangi araçlarda şoför bulundurulması gerektiği, ilgili mevzuat ve maddelere atıfta bulunularak detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
İlgili Mevzuatlar ve Genel Bakış
Aşağıdaki mevzuatlar, ambulans şoförü olma şartlarını ve ambulans hizmetlerine ilişkin düzenlemeleri içermektedir:
- Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği
- İlkyardım Yönetmeliği
- Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği
- Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik
Ambulans Şoförü Olma Şartları
Tanımlar ve Temel Gereklilikler
Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği‘nin 4. maddesine göre:
- Şoför: Kullanacağı araca uygun sürücü belgesine sahip ve temel ilk yardım eğitimi sertifikası almış personel.
Bu tanımdan hareketle, ambulans şoförü olabilmek için aşağıdaki şartlar gerekmektedir:
- Uygun Sürücü Belgesi: Kullanılacak ambulans türüne uygun ehliyete sahip olmak.
- Temel İlk Yardım Eğitimi Sertifikası: İlkyardım Yönetmeliği uyarınca alınmış temel ilk yardım sertifikasına sahip olmak.
Önemli Not: Mevzuatın zorunlu kıldığı üzere, ambulans şoförlüğü için Sağlık Bakanlığı onaylı ilk yardım eğitimi ve sertifikası alınması gereklidir. Bazı kaynaklarda belirtildiği gibi Milli Eğitim Bakanlığı onaylı veya üniversitelerin sürekli eğitim merkezlerinden alınan sertifikalar geçerli değildir. Bu tür sertifikaları alan kişiler, zaman kaybıyla birlikte maddi kayba da uğramaktadırlar.
İlk yardım sertifikaları, Vira Akademi gibi Sağlık Bakanlığı onaylı ilk yardım eğitim merkezlerinden alınmalıdır.
Sürücü Belgesi ve Eğitim Gereklilikleri
- Sürücü Belgesi: Ambulans şoförleri, kullanacakları aracın sınıfına uygun sürücü belgesine sahip olmalıdır.
- Sağlık Şartları: Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik uyarınca, sürücülerin belirli sağlık koşullarını sağlamaları ve periyodik sağlık muayenelerinden geçmeleri gerekmektedir.
Temel İlk Yardım Eğitimi
Ambulans şoförlerinin, İlkyardım Yönetmeliği kapsamında temel ilk yardım eğitimi almış olmaları zorunludur. Bu eğitimler, Vira Akademi gibi Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlar aracılığıyla verilmektedir.
Ambulans Türleri ve Şoför Bulundurma Zorunluluğu
Ambulans Türleri
Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği‘ne göre ambulanslar aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
* Acil yardım ambulansı: Her türlü acil durumda, olay yerinde ve ambulans içerisinde hasta ve yaralılara gerekli acil tıbbi müdahaleyi yapabilecek ekibe ve ek-1 ve ek-2’de yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.
* Hasta nakil ambulansı: Acil tıbbi müdahale gerektirmeyen hasta veya yaralıların nakli amacıyla kullanılan, en az bir sağlık personeli bulunan ve ek-1 ve ek-2’de belirtilen teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.
* Yoğun bakım ambulansı: Hastaların nakli esnasında ileri seviyede izlenmesine ve tedavisine yönelik tasarımlanan, Yönetmeliğin ek-1 ve ek-2’sinde yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.
* Özel donanımlı ambulanslar: Acil hasta veya yaralılara olay yerinde acil tıbbi yardımı sağlamak veya görev yaptığı bölgenin coğrafi özelliği ile taşıdığı hasta veya yaralıların yaşı, fiziki ve tıbbi durumlarına göre özel olarak tasarlanmış ve buna göre personel ve ekipmanla donatılmış araçlardır. Özel donanımlı ambulansların ambulans uygunluk belgesi, Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınarak ek-6’ya uygun olarak müdürlükçe düzenlendikten sonra yetkili trafik birimlerince tescil edilir. Yeni doğan hastaların nakli amacıyla kullanılacak ambulanslar; acil yardım ambulansının tıbbi ve teknik donanımlarını sağlamanın yanısıra ventilatörlü transport kuvözü bulundurmak zorundadır. Bu ambulanslarda yetişkin hastalarda kullanılacak tıbbi donanım ve malzeme aranmaz. Arazi tipi kar paletli, çoklu hasta taşıyabilen, obez hasta taşıyabilen, hovercraft, kara, deniz ve kar motosikleti, pedallı ya da motorlu bisiklet ve ATV gibi özel donanımlı ambulansların ambulans olarak tescili; teknik ve tıbbi özellikleri bakımından Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınarak müdürlükçe ek-6’ya uygun olarak düzenlenecek ambulans uygunluk belgesi ile yapılır.
Şoför Bulundurma Zorunluluğu
Her ambulans türünde, şoförün bulunması zorunludur ve şoförlerin yukarıda belirtilen şartları sağlaması gerekmektedir.
- Acil Yardım Ambulansları: En az bir şoför ve sağlık personeli bulunmalıdır.
- Hasta Nakil Ambulansları: Şoför ve gerektiğinde sağlık personeli ile hizmet verir.
- Yoğun Bakım Ambulansları: İleri seviye tıbbi cihazlarla donatılmış olup, şoförün yanı sıra uzman sağlık personeli bulundurur.
- Özel Nakil Ambulansları: Özel durumlar için tasarlanmış olup, şoför ve gerekli personeli bulundurur.
Başvuru ve Gerekli Belgeler
Ambulans şoförü olarak çalışmak isteyen kişilerin, ilgili kurumlara başvuru yaparken sunmaları gereken belgeler aşağıdaki gibidir:
Gerekli Belgeler
Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği‘nin 11. maddesine göre:
- Sürücü Belgesi Fotokopisi: Kullanılacak araca uygun sürücü belgesi.
- 2 Adet Vesikalık Fotoğraf
- Temel İlk Yardım Eğitimi Sertifikası Fotokopisi
Başvuru Süreci
- Dilekçe: Kuruluşun unvanı, sahip veya sahiplerinin bilgileri, faaliyet adresi, verilmek istenen ambulans hizmeti ve sahip olunan ambulansların sınıfını belirten bir dilekçe ile İl Sağlık Müdürlüğü’ne başvurulur.
- Ek Belgeler: Dilekçeye ek olarak yukarıda belirtilen belgeler sunulur.
Eğitim ve Sertifikasyon Süreci
İlk Yardım Eğitimi
Temel İlk Yardım Eğitimi, ambulans şoförleri için zorunlu olup, Sağlık Bakanlığı onaylı eğitim merkezleri tarafından verilir. Eğitimin detayları aşağıdaki gibidir:
- Eğitim Süresi: Toplam 16 saatlik bir programdır ve iki tam gün sürmektedir.
- Eğitim İçeriği:
- İlk Yardımın Temel İlkeleri
- İlk yardımın tanımı ve önemi
- İlk yardımcının özellikleri ve sorumlulukları
- Olay yerinin değerlendirilmesi ve güvenliğin sağlanması
- Temel Yaşam Desteği
- Yetişkin, çocuk ve bebeklerde temel yaşam desteği (CPR)
- Hava yolu tıkanıklıklarında ilk yardım
- Kanamalarda ve Yaralanmalarda İlk Yardım
- Dış ve iç kanamalarda ilk yardım
- Yara çeşitleri ve pansuman teknikleri
- Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım
- Kemik kırıkları, çıkıklar ve burkulmaların belirtileri
- Tespit ve sabitleme yöntemleri
- Yanık, Donma ve Sıcak Çarpmasında İlk Yardım
- Yanık dereceleri ve müdahale yöntemleri
- Donma ve sıcak çarpması belirtileri ve ilk yardım uygulamaları
- Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım
- Bayılma, şok ve koma durumlarında ilk yardım
- Epilepsi ve diyabet krizlerinde müdahale
- Zehirlenmelerde İlk Yardım
- Sindirim, solunum ve deri yoluyla zehirlenmeler
- Zehirlenme belirtileri ve acil müdahale yöntemleri
- Hayvan Isırmaları ve Böcek Sokmalarında İlk Yardım
- Yılan, akrep ve böcek sokmalarında müdahale
- Kuduz ve tetanoz riskleri
- Göz, Kulak ve Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
- Yabancı cisimlerin çıkarılması ve acil müdahale
- Taşımalar ve Ambulans Kullanımı
- Hasta veya yaralı taşıma teknikleri
- Ambulans ekipmanlarının tanıtımı ve kullanımı
- İlk Yardımın Temel İlkeleri
- Eğitim Yöntemleri: Teorik anlatım, görsel sunumlar, uygulamalı egzersizler, maketler üzerinde pratik çalışmalar ve senaryo bazlı simülasyonlar.
- Eğitim Sonundaki Sınav:
-
- Teorik Sınav:
- Soru Sayısı: 40 adet çoktan seçmeli sorudan oluşur.
- Başarı Kriteri: En az %85 başarı sağlanmalıdır.
- Sınav İçeriği: Eğitim boyunca işlenen tüm konuları kapsar.
- Pratik Sınav:
- Değerlendirilen Beceriler: Temel yaşam desteği uygulamaları, kanama kontrolü, kırık tespiti ve diğer ilk yardım müdahaleleri.
- Değerlendirme: Eğitmenler tarafından birebir gözlem ve değerlendirme yapılır.
- Başarı Kriteri: Tüm uygulamaların doğru ve etkili bir şekilde yapılması gerekmektedir.
- Sertifikalandırma:
- Hem teorik hem de pratik sınavlarda başarılı olan katılımcılara İlkyardımcı Sertifikası ve İlkyardımcı Kimlik Kartı verilir.
- Sertifikalar 3 yıl geçerlidir; bu süre sonunda Vira Akademi gibi yetkili merkezlerde yenileme eğitimi alınarak sertifikalar güncellenmelidir.
- Teorik Sınav:
Vira Akademi, deneyimli eğitmen kadrosu ve modern eğitim olanaklarıyla, ilk yardım eğitimlerini mevzuata uygun ve etkili bir şekilde sunmaktadır.
Sürücü Eğitimi
- Mesleki Sürücü Eğitimleri: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği kapsamında, mesleki sürücü eğitimlerine katılmak ve başarılı olmak gerekmektedir.
- Başvuru için Gerekli Belgeler (Madde 11)
- Şoför olarak çalışacak personelin sürücü belgesi fotokopisi, 2 adet vesikalık fotoğraf ve temel ilkyardım eğitimi sertifikası fotokopisi ile başvuruda bulunması gerekmektedir.
Sonuç ve Öneriler
Ambulans şoförü olmak isteyen bireylerin, ilgili mevzuatlarda belirtilen şartları eksiksiz olarak yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu, hem yasal zorunlulukların yerine getirilmesi hem de sunulan sağlık hizmetinin kalitesi ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
- Eğitimlerin Tamamlanması: Vira Akademi gibi Sağlık Bakanlığı onaylı kurumlardan temel ilk yardım eğitimi alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki, Milli Eğitim Bakanlığı onaylı veya üniversitelerin sürekli eğitim merkezlerinden alınan ilk yardım sertifikaları ambulans şoförlüğü için geçerli değildir. Bu tür sertifikaları alan kişiler, hak kaybına uğramaktadırlar.
- Sürücü Belgesi ve Sağlık Şartları: Kullanılacak araca uygun sürücü belgesine sahip olunmalı ve sağlık muayeneleri düzenli olarak yaptırılmalıdır.
- Başvuru Sürecinin Takibi: Gerekli belgeler hazırlanarak ilgili kurumlara başvuru yapılmalıdır.